자본 동원에 대한 올바른 이해 - 자본 동원을 '불법'으로 잘못 표기하지 마십시오.

Trong kinh tế thị trường, huy động vốn là mạch máu nuôi sống doanh nghiệp và cả nền kinh tế.

Tuy nhiên, tại Việt Nam, cụm từ này thường bị gắn liền với các khái niệm tiêu cực như “đa cấp tài chính”, “lừa đảo” hay “huy động trái phép”.
Sự hiểu nhầm này không chỉ làm méo mó hình ảnh doanh nghiệp chân chính mà còn kìm hãm dòng vốn đổi mới sáng tạo.

1. Huy động vốn là quyền hợp pháp

Theo Luật Doanh nghiệp 2020, mọi tổ chức kinh tế đều có quyền góp vốn, huy động vốn, phát hành cổ phần hoặc trái phiếu để phục vụ sản xuất, kinh doanh.
Doanh nghiệp có thể kêu gọi đầu tư thông qua:

• Hợp đồng góp vốn, hợp tác đầu tư, ủy thác đầu tư (theo Bộ luật Dân sự 2015).
  
• Phát hành cổ phiếu, trái phiếu (theo Luật Chứng khoán 2019).
  
• Gọi vốn từ quỹ đầu tư, nhà đầu tư cá nhân, hoặc crowdfunding nếu công khai minh bạch, không cam kết lãi cố định.
  

 Nghĩa là, doanh nghiệp được phép huy động vốn miễn là minh bạch, công bố rủi ro và sử dụng vốn đúng mục đích.

2. Khi nào huy động vốn trở thành trái phép

Việc huy động vốn chỉ bị coi là trái phép hoặc phạm tội khi có các dấu hiệu sau:

• Nhận tiền gửi từ cá nhân, tổ chức mà không có giấy phép ngân hàng.
  
• Chào bán chứng khoán, trái phiếu mà không đăng ký, không công bố thông tin.
  
• Cam kết lợi nhuận ảo, trả lãi bằng tiền người sau – mô hình Ponzi.
  
• Đa cấp tài chính, tuyển người nhận hoa hồng thay vì kinh doanh thật.
  

Các hành vi trên có thể bị xử lý theo Nghị định 88/2019/NĐ-CP, Luật Các tổ chức tín dụng, hoặc Điều 174, 217a Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi 2017).

3. Phân biệt Huy động tiền gửi và Huy động vốn

Sự nhầm lẫn phổ biến nhất hiện nay là coi mọi hoạt động kêu gọi đầu tư đều là “nhận tiền trái phép”. Thực tế, hai khái niệm này hoàn toàn khác nhau:

• Huy động tiền gửi

Chỉ được phép thực hiện bởi ngân hàng và tổ chức tín dụng, có giấy phép của Ngân hàng Nhà nước.
Đây là hình thức nhận tiền và cam kết trả gốc + lãi cố định, mang tính chất tín dụng – vay mượn.

• Huy động vốn

Là hoạt động của doanh nghiệp, quỹ đầu tư hoặc dự án nhằm mở rộng sản xuất, phát triển kinh doanh, hoặc chia sẻ lợi nhuận với nhà đầu tư.
Người góp vốn không phải người gửi tiền, mà là đối tác đầu tư, cùng chịu rủi ro và hưởng lợi nhuận theo kết quả kinh doanh.

Huy động tiền gửi thuộc phạm vi ngân hàng, còn huy động vốn thuộc phạm vi doanh nghiệp.
Hiểu đúng ranh giới này giúp phân biệt giữa sáng tạo tài chính và vi phạm pháp luật.

4. Cơ sở pháp lý tóm tắt

1. Luật Doanh nghiệp 2020 – Điều 7: Doanh nghiệp có quyền huy động vốn, phát hành cổ phần, trái phiếu.
   
2. Luật Các Tổ chức Tín dụng 2010 (sửa 2017) – Điều 8: Chỉ tổ chức tín dụng được phép nhận tiền gửi.
   
3. Luật Chứng khoán 2019 – Điều 13, 15: Phải đăng ký, công bố thông tin khi phát hành chứng khoán.
   
4. Nghị định 88/2019/NĐ-CP: Phạt 50–500 triệu đồng với hành vi huy động trái phép.
   
5. Bộ luật Hình sự 2015 (sửa 2017):
   
   • Điều 174: Lừa đảo chiếm đoạt tài sản.
     
   • Điều 217a: Vi phạm quy định về kinh doanh đa cấp.
     
   • Điều 290: Sử dụng mạng máy tính để chiếm đoạt tài sản.

Huy động vốn không phải là tội,nhưng lạm dụng niềm tin, hứa hẹn lợi nhuận ảo, sử dụng sai mục đích mới là hành vi vi phạm.

Doanh nghiệp cần hiểu luật để làm đúng, nhà đầu tư cần hiểu luật để chọn đúng, và xã hội cần hiểu luật để không giết chết sáng tạo bằng sự sợ hãi mù mờ.